قرآن برنامه‌ سعادت تا قیامت (1)

بصیر:یکی از مهمترین امتیازاتی که امام سجاد(ع) برای ماه رمضان شمردند نزول قرآن در این ماه است. درباره نزول قرآن شبهاتی وجود دارد که باید پاسخ آن گفته شود. یکی از شبهات این است که مگر نه اینکه خدای متعال می‏فرماید هر آنچه در این عالم وجود دارد از جانب ما نازل شده است. حتی درباره آهن می‏فرماید: «أَنْزَلْنَا الْحَدِیدَ فِیهِ بَأْسٌ شَدِیدٌ» (1)؛ یا می‏فرماید خزائن همه اشیاء در نزد ماست که به اندازه مصلحت نازل می‏کنیم «وَ ما نُنَزِّلُهُ إِلاّ بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ».(2)؛ با این وصف قرآن نیز یکی از اموری است که خزائن آن در نزد خداست. همانگونه که الهامات و افکار، افراد نیز از جانب خداست. بسیاری از این الهامات و افکار خطا، اشتباه و شرّ هستند. اگر قائل باشیم که همه امور از خزائن الهی نازل شده‌اند، پس افکار و الهامات خطا و اشتباه و شرّ نیز از جانب خدا آمده است. بر همین اساس قرآن نیز ممکن است دچار اشتباه و خطا باشد، و باید مورد نقد و بررسی قرار گیرد. این شبهه‌ای است که بعضی شیاطین مطرح می‌سازند.
  

در جواب این شبهه باید گفت: درست است که هر چه در این عالم وجود دارد از جانب خدا و نازل شده از عالم بالاست، ولی بعضی امور به صورت مستقیم از جانب خدا نازل می‏شود و خدا از آن پاسداری و صیانت نموده و به هنگام نزول از آن مراقبت می‌شود تا کسی به آن لطمه نزده و به سلامت به دست انسان برسد. اما بعضی از امور نیز هستند که اصل آن در نزد خداست اما به واسطه نزول با اسباب و عوامل دیگر، ممکن است تصرفاتی در آن ‏شود که از اصالت آن کاسته ‌گردد. نزول وحی به انبیاء، از نوع اول نزول است. نزول قرآن کریم نیز به گونه‏ای انجام گرفته که از هرگونه تصرف اسباب و عوامل یا دخالت معارضین و شیاطین مصون بوده است. خداوند در پایان سوره جن می‏فرماید :«عالِمُ الْغَیْبِ فَلا یُظْهِرُ عَلی غَیْبِهِ أَحَداً * إِلاّ مَنِ ارْتَضی مِنْ رَسُولٍ فَإِنَّهُ یَسْلُکُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ رَصَداً * لِیَعْلَمَ أَنْ قَدْ أَبْلَغُوا رِسالاتِ رَبِّهِمْ وَ أَحاطَ بِما لَدَیْهِمْ وَ أَحْصی کُلَّ شَیْءٍ عَدَداً»(3)؛ خدا امور غیبی و اسرار خود را، بی‏پرده آشکار نکرده و در دسترس همه قرار نمی‏دهد. بلکه کسانی از غیب الهی و اسرار پوشیده نزد خدا، آگاه می‌گردند که رسول الهی باشند. (البته براساس یک احتمال گفته شده در این آیه منظور از «رسول»؛ جبرئیل است. در هر صورت این پیام به پیامبر خدا (ص) می‏رسد.) خدا غیب و اسرار پوشیده را برای پیامبرانی که مورد پسند و رضایت او هستند، آشکار می‏کند. خداوند برای آنکه این پیام، به سلامت به دست رسولان برسد و آنها نیز سالم به مردم برسانند، مراقبان و رصدهایی قرار داده: «فَإِنَّهُ یَسْلُکُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ رَصَداً»؛ مراقبان از پیش و پس، پیام الهی را پاسداری و مراقبت می‏کنند.
هنگامی که کاروان وحی از نزد خدا حرکت می‌کند، فرشتگان از آیات و پیام الهی پاسداری می‌کنند. در روایات است که بعضی از سوره‏های قرآن را هفتاد هزار فرشته همراهی می‌کردند تا آن سوره بر پیغمبر اکرم نازل ‌شود(4)؛ در هنگام نزول وحی بر پیامبر خدا (ص) کاروان فرشتگان از پیش و پس از آیات الهی مراقبت می‌کردند «یَسْلُکُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ رَصَداً»؛ تا کسی مزاحم نزول وحی نشود «لِیَعْلَمَ أَنْ قَدْ أَبْلَغُوا رِسالاتِ رَبِّهِمْ،»؛ تا خدا بداند که پیام‌های الهی سالم به مردم رسیده است. حتی پس از نزول وحی بر پیغمبر (ص)، آیات الهی تحت مراقبت و صیانت است تا کسی نتواند در قلب یا زبان پیغمبر دخالت و تصرف کند. این مراقبت و صیانت برای آن است تا بر مردم حجت تمام شود و آنها با اعتماد کامل به پیام الهی عمل کنند. «وَ أَحاطَ بِما لَدَیْهِمْ»؛ خود خدا بر همه اینها احاطه دارد «وَ أَحْصی کُلَّ شَیْءٍ عَدَداً»؛ که شماره همه چیز را می‏داند، همه چیز با تفاصیلش در نزد خدا معلوم است. خدا اشتباه نمی‏کند. این قدرت را نیز دارد که وحی را سالم به پیغمبر و از پیغمبر به مردم برساند.
رمز استدلال به قرآن
شبهه دیگری که مطرح می‌شود آن است که می‌گویند شما برای صیانت قرآن، به قرآن استدلال می‏کنید. شاید خود این آیه از آیاتی باشد که در آن تصرف شده است. اثبات عدم کم و زیاد شدن و تصرف در آیات، بحث طولانی و مستقلی است که با دلایل فراوان اثبات شده و برای آگاهی از آن می‌توان به تفسیر المیزان و تفاسیر عربی و فارسی و دیگر کتاب‌های اعتقادی و کلامی مراجعه کرد. قرآن معجزه است و هیچ کسی نمی‌تواند آیه و سوره‌ای مثل آیات و سوره‌های قرآن را بیاورد. این نشان می‌دهد که همه قرآن از جانب خداست. اگر کسی بتواند یک سوره‏؛ مثل سوره‌های قرآن یا چند آیه از آیات قرآن را بگوید، قرآن از ادعای اعجاز خود دست برمی‌دارد. اگر تمام انس و جن جمع بشوند، مثل سوره‏ای از سوره‏های قرآن را نمی‏توانند بیاورند. بنابر این از باب ادله اعجاز قرآن می‌توان اثبات کرد که همه قرآن، از جانب خداست و بر همین اساس به این آیه استدلال می‏کنیم که وحی از دسترس هر تجاوز کننده‏ای، مصون و محفوظ است. حقیقت قرآن، حقیقت بسیطی است که با تنزل آن به قرآن، به آن چیزی که در نزد ماست، تبدیل می‌شود.
ضمانت حفظ قرآن
هنگامی که قرآن در شب قدر بر پیغمبر نازل شد، فقط حقیقتی بسیط بود اما به صورت تفصیلی در طول بیست و سه سال این حقیقت بسیط به وسیله جبرئیل بر پیغمبر اکرم (ص)، به تدریج نازل شد. هنگامی که آیات تفصیلی قرآن بر پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نازل می‏شد، ایشان پیش از اینکه عرضه آیات توسط جبرئیل تمام شود، در هنگام وحی شروع به خواندن آیات می‌کردند. گویا پیامبر خدا (ص) در ارائه آیات شتاب داشتند. آیه نازل شد «وَ لا تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ یُقْضی إِلَیْکَ وَحْیُهُ»(5)؛ تا این اندازه عجله نکن. بگذار جبرئیل وحی را تمام کند و بعد آیات را قرائت کن. پیامبر خدا (ص) از اشتیاق و شوقی که از نزول آیات داشتند و یا از هراس فراموشی آیات الهی، با سرعت و شتاب آنها را ارائه می‌فرمودند. از همین رو آیه نازل شد و پیامبر را در ارائه آیات به آرامش و صبر سفارش کرد و تأکید نمود:«إِنَّ عَلَیْنا جَمْعَهُ وَ قُرْآنَهُ»(6)؛ ما گردآوری و پاسداری از آیاتی را که نازل می‏کنیم، بر عهده گرفتیم. نظیر این آیات در قرآن فراوان است که به حفاظت و صیانت آیات از جانب خدا اشاره می‌کند.
بی‌بهره ماندن گمراهان از قرآن
اگر کسی چشم خود را ببندد می‏گوید: چیزی وجود ندارد و من چیزی نمی‏بینم! قرآن می‏فرماید: خداوند چشمان کسانی که آلوده به هوا و هوس و غرور هستند، را می‏بندد. از پیش و پس، مانع و سدی برای آنها ایجاد می‏کند که حقیقت را نبینند. پرده‏ای قرار می‌دهد تا چشم آنان چیزی را درک نکند. آیات فراوانی در قرآن آشکارا بر این مطلب تأکید می‌کند. در جایی دیگر قرآن می‌فرماید: «أَ فَرَأَیْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ» (7)؛ آیا ندیدی کسانی که هوا و هوس را معبود خود قرار دادند گمراه کردیم. هیچ کسی نمی‏تواند آنان را هدایت کند. اگر کسی به جای اطاعت از خدا، از دلخواه و هوس خود اطاعت کند ما نیز او را گمراه می‌کنیم، به گونه‌ای که هدایت نشود «فَمَنْ یَهْدِی مَنْ أَضَلَّ اللّهُ»(8)؛ حتی اگر بلعم باعورا با آن همه عبادت باشد.
سخنرانی آیت‌الله مصباح یزدی(دامت برکاته)
در دفتر مقام معظم رهبرى - قم - 19/06/87
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. حدید / 25. 2. حجر / 21. 3. جن / 26-28.
4. ر.ک: الکافی، ج 2، ص 622، باب فضل القرآن. 5. طه / 114.
6. قیامت / 17. 7. جاثیه / 23. 8. روم / 29.
زلال بصیرت در ماه مبارک رمضان روزهای فرد منتشر می‌شود. 

http://www.bassir.blogsky.com/